Çanakkale’nin Yoncası Kilitbahir Kalesi

Kilitbahir Kalesi, Çanakkale’nin Eceabat ilçesine bağlı Kilitbahir Köyü’nde bulunur. Fatih Sultan Mehmet tarafından 1462-1463 yıllarında, beraber inşa edildiği Çimenlik kalesi ile birbirlerine karşılıklı duracak şekilde yaptırılmıştır.

İstanbul’un fethedilmesinden sonra Fatih Sultan Mehmet İstanbul’un güvenliğinin ve korunmasının Çanakkale Boğazı’ndan sağlanması gerektiğini ve İstanbul’a saldıracak düşmanın önce Çanakkale’de durdurulması gerektiğini düşünerek Çimenlik ve Kilitbahir kalelerini yaptırmıştır.

Padişahın bu düşüncesinin doğruluğu 18 Mart 1915 te anlaşılmış, Çanakkale Boğazı’nı geçerek İstanbul’u işgal etmek isteyen düşman donanmasına karşı bu iki kale kullanılmıştır.

Kilitbahir Ne Demektir? Neden Bu İsim Verilmiştir?

Kilitbahir Kalesi’nin adı, deniz kilidi anlamına gelir. Çanakkale Boğazı’na giriş çıkış yapmak isteyen tüm gemiler bu hatta geldiklerinde durdurulmuş ve kontrol edilmişlerdir.

Kilitbahir Kalesi, konumu itibariyle Çanakkale Boğazı’nı top ateşine verebilecek ve tüm boğazı kontrol edebilecek şekilde yerleştirilmiştir. Kilitbahir Kalesi, diğer Osmanlı kalelerine göre çok farklı ve benzeri bulunmayan bir mimariye sahiptir. Geometriye düşkünlüğü ile bilinen Fatih Sultan Mehmet, kaleyi üç yapraklı yonca şeklinde yaptırtmış ve bu planı ile kuvvetli bir savunma sitemi oluşturmuştur.

En dış kısımda bir dış sur, daha sonra iç kale ve iç kale içinde de 7 katlı üçgen bir iç kule yer almaktadır. Ayrıca saldırılara karşı, surun dışına hendekler yerleştirilmiştir. İç kuleye giriş, surların kuzey ve güneyinde bulunan kapılardan, oluşturulmuş hendeklerin üzerine atılan köprülerle sağlanmıştır. Fakat bu hendekler günümüze kadar ulaşamamıştır.

Eceabat Kilitbahir Kalesi
Kilitbahir Kalesi’nin yapımından sonra Çanakkale Boğazı’nın aşağı kısımlarında yeni kaleler inşa edilmiş ve bu sebeple Kilitbahir, Eski Hisarlar adını almıştır. 1462 yılında inşa edilen kale, 1541 yılında Kanuni Sultan Süleyman tarafından restore edilmiştir. Bu restorasyon ile kalenin güney tarafını çevreleyen bir sur duvarı kullanılarak, dış tarafta Sarıkule adı verilen yeni bir kule inşa edilmiştir.

Kalenin ikinci restoresi 1870 yılında Sultan Abdülaziz tarafından gerçekleştirilmiştir. Kuzey kısmındaki bölümünün orijinal dış deniz duvarı günümüzde yoktur. Bu parça, 1894 yılında II. Abdülhamid tarafından tekrardan inşa ettirilmiştir. Kalenin güney kısımlarındaki deniz duvarları top mazgalı olarak kullanılmıştır. Kilitbahir Kalesi en son 2011-2013 yılları arasında restore edilmiştir.

Kilitbahir Kalesi, Çanakkale Savaşları’nda, bulunduğu konum ve eşsiz mimarisiyle çok önemli bir rol oynamıştır. Bu kale, 14 Kasım 1980’de Kültür Bakanlığı tarafından “Korunması Gereken Kültürel Varlık” olarak tescil edilmiştir.