Kuzey’in Bahçesi

Mimar Can Devrim Uysal ile
Çanakkale’de Permakültür Bahçeciliği Uygulama Örneği

Bununla birlikte dünyanın pek çok yerinde pek çok insan doğa ile uyum içinde yaşamanın, yeryüzüne özen göstermenin farkındalığıyla harekete geçerek tüm canlıları gözeten sağlıklı bir şekilde var olabilecekleri ekosistemler tasarlamanın çabası içinde. Mimar Can Devrim Uysal da bu insanlardan biri. 2009 yılından beri Çanakkale’de yaşayan Uysal, 2016 yılında kendi deyimiyle ‘sessizce doğada kendine bir yer bulma tutkusu’ndan yola çıkarak permakültür ile ilgili çalışmalarını yoğunlaştırdığı bir bahçe projesi oluşturdu. Adını oğlundan alan “Kuzey’in Bahçesi” Çanakkale’de bir “Permakültür Bahçeciliği” uygulama örneği olarak pek çok özelliği ve işlevi içinde barındırıyor.

Sessizce doğada kendine bir yer bulma tutkusu

Kuzey’in Bahçesi, konumu itibariyle sahip olduğu etkileyici manzarası eşliğinde bitki, hayvan ve insanları üretim amaçlı bir araya getiriyor; sürdürülebilir ve kendi kendine yeten, doğa ile birlikte çalışan bir düzeni oluştururken ekolojik olarak sağlıklı ve ekonomik olarak uygulanabilir sistemler yaratmaya olanak sağlıyor.

“Erozyona açık, eğimli ve hasarlı toprakta önce ahşap kullanarak fiziki engeller oluşturmak istedim. Bu engellere etraftaki bitkileri ve otları yerleştirdim. Zamanla akan toprak ve birikintilerin burada bir yaşam oluşturmasını amaçladım. Öncü bitkiler oluşurken aynı zamanda kademeli bir arazi yaratmayı hedefledim” diyen Can Devrim Uysal, permakültürün esasen sürdürülebilir insan yerleşimleri yaratmayı hedefleyen bir tasarım sistemi olduğunu ve bir mimar olarak bu anlayışın mesleki deneyimlerini de zenginleştirdiğini ifade ediyor.

Yürüyen ev, doğada minimal ve sürdürebilir bir yaşam
Bahçede permakültür ilkelerine uygun olarak güney-doğu ışığını içeri alan, açılır sistem cam bölmeli bir “yürüyen ev” tasarlayan Mimar Can Devrim Uysal böylelikle mekân kullanımını da çeşitlendirmiş. Yürüyen evler, kısıtlı alanları verimli kullanarak doğa ile iç içe, minimal ve sürdürebilir bir yaşamı olanaklı kılıyor.

Bir öğrenme ve dayanışma alanı olarak bahçe
Zaman içinde bahçenin pek çok misafiri de oluyor; arkadaşlarıyla da birlikte bahçeye pek çok ağaç dikiyorlar. Bu ekim-dikim faaliyetleriyle yan yana gelişler yaşam alanları ve gelecek planları üzerine yeniden düşünme fırsatı verirken ekolojik yaşam bilinci, gıda yetiştiriciliği, organik tarım, temiz gıda zinciri, kooperatifçilik, sağlıklı beslenme… vb. pek çok alanda görüş alış-verişinde bulunmalarına, gündelik hayatları için yaratıcı fikirler geliştirmelerine de olanak sağlıyor.

Kuzey’in Bahçesi aynı zamanda ziyaretçilerinin bilgi ve deneyim paylaşımı yapabilecekleri bir öğrenme ve dayanışma alanı. Bahçede gerçekleşen bir Permakültür atölyesiyle, yaptığı permakültür uygulamalarından da bahseden Can Devrim Uysal, permakültürün temelinde pek çok işlevi içinde barındıran faydalı tasarımlar yapmak ve doğa ile uyumlu çözümler üretmek olduğunun altını çiziyor.

Her canlının yaşam hakkına saygı ve bütüncül düzenlemeler
Tasarım yapılacak alanda hangi kaynakların olduğu ve hangi kaynakların sisteme doğal alarak girdiğini fark etmek atılması gereken ilk adım. Bahçedeki her bir canlının yaşam hakkına saygı duyarak doğal hayatı, kuşları, arıları, solucanları, bakterileri, kurbağaları dâhil ederek yapılacak bütüncül düzenlemeler toprağın verimine ve bakımına doğal yollardan yardımcı oluyor. Bu aynı zamanda kaynakların tutumlu ve verimli kullanılmasını, iş yükünün azalmasını, az enerji harcanmasını sağlarken atık üretmeyi de engelliyor.

Permakültür uygulamaları: Doğanın döngüleriyle işbirliği yapmak
Toprak kaybını önlemek ve toprağı verimli hale getirmek için bahçede yaptığı düzenlemeleri, permakültür ilkelerine göre su hasadı ve damlama uygulamasıyla bahçedeki su yönetimini, toprağı örtülemenin faydalarını ve malç uygulamasının nasıl yapılacağını da anlatan Uysal yükseltilmiş bahçe uygulamasının faydalarına da değiniyor. Topraktaki besini ve suyu koruyan yükseltilmiş bahçe / sebze yatağı uygulamasıyla küçük alanlarda, kardeş bitkiler yöntemi kullanılarak birbiriyle uyumlu birbirini destekleyen ve koruyan türlerin yetiştirilmesi sağlanıyor. Bahçede ayrıca aromatik bitkilerin yetiştirildiği özel bir alan da var.

Yerel tohumlar, doğayla barışık çok çeşitlilik…
Yerel tohumları kullanmanın önemli olduğunu vurgulayan Can Devrim Uysal, bahçenin tohum sandığında kendi imkânlarıyla edindiği yerli tohumları da paylaşıyor. Yerel tohumlar binlerce yıldır toprakla buluşarak pek çok doğa olayına karşı ayakta kalmayı başaran; havanın, suyun, toprağın, böceğin, mantarın bilgisini içinde barındıran genetik kodlara sahipler. Bu tohumlar ilaç ve suni gübreye ihtiyaç duymadan kendi dengesini kurarak büyüyorlar. Doğayla barışık çok çeşitlilik işte bu tohumlarla başlıyor.

Kuzey’in Bahçesinin öğrettikleri
Kuzey’in Bahçesi Mimar Can Devrim Uysal’ın tasarımları, uygulamaları, yoğun emeği ve arkadaşlarının da desteği ile doğa ile yeniden ilişki kurma ihtiyacımıza farklı önermeler getirirken varoluşumuzun rekabet değil işbirliğine dayandığını da hatırlatıyor. Doğal sistemleri gözlemleyerek ilham aldığımızda, doğal dünya üzerindeki egemenlik fikrinden vazgeçtiğimizde, her canlının değerini teslim ettiğimizde; sağlıklı ekolojik, ekonomik ve sosyal sistemleri olumlu ve gerçekçi yollarla yaratabilmemiz mümkün görünüyor.

Kendi bahçemizi yaratmak
Permakültürün yeryüzünü korumak, insanların ihtiyaçlarını karşılamak ve adil paylaşım ilkelerinden yola çıkarak gıda üretimi, enerji, atık yönetimi, su kullanımı, doğal inşaat, topluluk oluşturma, alternatif ekonomiler gibi pek çok farklı konuda birlikte yapabileceğimiz pek çok şey var. Dünyaya banka hesabı gibi davranan iflah olmaz tüketiciler mi olacağız, yoksa dünyaya ve insana özen göstererek kendi bahçemizi yaratmak ve üretmek için kolları mı sıvayacağız?

İşte bütün mesele bu.

Kuzey’in Bahçesi: devrimuysal.wixsite.com/permakultur

• 10/05/2019 Kuzey’in Bahçesi
• 20/11/2013 Çanakkale’de Yeni Bir Soluk: Pan Görsel Kültür Derneği