Madam Kety’nin ardından…

Madam Kety gerçek adıyla Henriette Beatrice Grech, 1902 yılında Çanakkale’de doğan Cumhuriyet dönemlerinin unutulmaz bir ismi… Onu anlatan en güzel kelimeler ise “yalnız ve güzel” kadın…

Çanakkale’de sergilerin açıldığı, bahçesinde kokteyller düzenlenen İl Kültür Turizm Müdürlüğü binasına adım attığınız anda, sağ tarafta bir kadının portreleri ile karşılaşırsınız. Ve yine Halk Bahçesi’ne gittiğiniz zaman size bazı hikayeler anlatılır. Çanakkale’de ilk ata binen kadın, güzel bir kadın, yalnız bir kadın, zengin bir kadın… O kadının ismi Madam Kety yani Henriette Beatrice Grech’tir. Madam Kety’nin ailesi tam olarak netleştirilemeyen bir zamanda Malta’dan Çanakkale’ye yerleşmiş ve bölgede muazzam bir zenginliğe ulaşmıştır. Konaklar, iş hanları, gemiler, arsalar… Madam Kety’de bu servetle birlikte büyümüş, ama istemediği bir şekilde onun tabiriyle “beş parasız” olarak ölmüştür.

Bebekli evlerde başlayan bir hayat…
Malta adasında yaşayan köklü Grech ailesinin, Çanakkale’ye yaklaşık olarak 1840’lı yıllarda adım attığı söyleniyor. Malta’da zenginliklerini kaybettiği belirtilen aile o zamanlar yeni bir yaşam umuduyla, çok methedilen Çanakkale’ye gelmek istemiş ve bu yüzden Malta’daki birçok mal varlığını satmak zorunda kalmıştır. Aile, Çanakkale’ye geldikten sonra ise Çanakkale Boğazı’nda (Gelibolu dahil) Birinci Dünya Savaşı’na kadar gemicilik/ gemi ticareti (sigortacılık, buharlı gemi acenteciliği, kurtarma gemiciliği, küçük gemi inşaat ve tamir) işleriyle uğraşıyor. Buharlı gemi acentesi ve kurtarma gemilerinin sahibi olan Alfred R. Grech, 1908 ve 1914 yılları arasında da ABD fahri konsolluğunu yapıyor. Ayrıca aile, Çanakkale Savaşları’nda Türk ordusunda yaptığı yardımlarla tanınan bir isim haline geliyor. Bu sırada Grech ailesinin değişen hayatlarına, güzel bir hediye ekleniyor. Ve 1902 yılında “Bebekli Evler”in birinde Madam Kety dünyaya gözlerini açıyor. Yerel söylentilere göre Kety, her zaman tertipli giyinen ve çoğu kez kafasına bere takan bir çocukluk dönemi geçirmişti. Gerçek adı Henriette Beatrice Grech’in olan bu kadının adı, gençlik dönemlerinde giyim tarzı ve nazik duruşu nedeniyle zamanla Madam Kety’ye dönüşüyor.

Aşık oldu ama hiçbir zaman evlenmedi!
Birinci ve İkinci Dünya Savaşı sırasında, yurt dışında yaşayan Madam Kety, savaş yılları sonrasında annesi Maria ile evine geri dönüyor. Cumhuriyetin ilk yıllarında kentte, halk bahçesinde atla dolaşan, balolara katılan modern bir kadın olan Madam Kety’in adı bazı söylentilere göre Türk bir subayla anılıyor. Fakat Madam Kety ile ilgili hiçbir bilgide, ne Türk Subay’dan ne de başka birinden bahsedilmiyor. Sonuç olarak evliliği seçmeyen Madam Kety, Cumhuriyet’in kurulduğu yıllarda güzelliğinden söz edilen genç bir kadın haline geliyor. Hatta Cumhuriyet balolarından birinde Mustafa Kemal Atatürk’le bile dans ettiği rivayet ediliyor.

Biten görkemli zenginlik, yoksul ve yalnız bir son…
1940’lardan sonra o ihtişamlı yaşama gölge düşüyor. Hemen her akşam atla dolaştığı İngiliz Bahçesi’nin (Şimdiki Halk Bahçesi) sahibi Bacon’un vefatının ardından bahçeye belediye el koyuyor. Ardından 1950’li yıllarda annesi ve İngiltere’de yaşayan hiç evlenmemiş erkek kardeşi Richard vefat edince, Çanakkale’de Grech ailesine ait malların hepsi tek varis olan Madam Kety’ye kalıyor. Mirasa rağmen Kety, günümüzde Güzel Sanatlar Galerisi olarak bilenen evde uzun süre yalnız yaşamak istediğini belirtiyor, yemeklerini dışarıda yiyor ve arkadaşları ile görüşmeyi giderek azaltıyor. Bir meslek sahibi olmayan Hettie, bir kaç ev ve tarladan gelen geliri ile sadece gönüllü işlerde bulunarak, ama baba mesleği olan ticaretle hiç uğraşmadan yaşamanı sürdürüyor. 1976-80 yılları arası Hettie için yaşam giderek daha da zorlaşmaya başlıyor. Evi Kültür Bakanlığı tarafından ikinci derece tarihi eser kapsamına alınan Madam Kety, sevimli köpeği Bobby ile başka bir evde yaşamaya devam ediyor. Giderek sağlığı bozulan ve yalnız yaşayan Matmazel Hettie, daha sonra İngiliz Konsolosluğu’nun yardımıyla İstanbul’daki Vatan Hastanesi’ne yerleştiriliyor.

Çanakkale’de o zincir oteller belki tekrar kurulur…
Bilinen olayların aksine, Madam Kety İstanbul’a gittikten sonra Beyoğlu Tepebaşı Vatan Hastanesi’nde Dr. Azmi Ofluoğlu ile karşılaşır ve Ofluoğlu, borcu giderek artan 80 yaşındaki bu kadına ücretsiz olarak bakmaya gönüllü olur. Çanakkale ile ilgili anılarını anlatan Madam Kety’e ilk başlarda pek inanmayan Ofluoğlu, bir gün yolu Çanakkale’ye düştüğü zaman bu yaşlı kadının gerçekte kim olduğunu öğrenir. Kety ise 1983 yılında 81 yaşında bu hastanede yaşama veda eder. Madam Kety’ye iki yıl baktıktan sonra çeşitli gazetelere röportajlar veren Ofluoğlu, hiç kimsesinin olmadığını söyleyen bu yaşlı kadının tüm mirasını tamamen kendi isteğiyle ona bıraktığını dile getiriyor. Sonraki süreçte ailesinden farklı olarak iç mimar olmak isteyen kızına 2010 yılında Karaköy’de bir butik otel açan Ofluoğlu, bu otelin adını ise “Hettie Hotel” koyuyor. Bir zamanların hastaneler kralı olan Dr. Azmi Ofluoğlu, aynı yıllarda Hettie Greek’in kendilerine Çanakkale’de bir arsa bağışladığını, buraya da onun adını taşıyan 60 odalı bir butik otel yapacaklarını duyuruyor. Fakat bu proje hiç Çanakkale’de gerçekleştirilemiyor. 2012 ve 2013 yıllarında çeşitli nedenler yüzünden Ofluoğlu, Karaköy’deki oteli başka birine bırakmak zorunda kalıyor. Sonuç olarak Çanakkale’de Madam Kety yani Hotel Hettie adı verilecek olan butik oteller hiçbir zaman açılamıyor.

(Madam Kety’nin büyüdüğü ev, şimdi Devlet Güzel Sanatlar Galerisi ve İl Kültür Turizm Müdürlüğü Binası olarak kullanılıyor) 
…

(Madam Kety’in hayatını kaybetmeden önceki son hali) 
Madam Kety’in mezarı bir zamanlar hastaneler kralı olarak bilinen Dr. Azmi Ofluoğlu tarafından, İstanbul’daki Şişli Feriköy mezarlığına defnedilmiştir. Madam Kety Evi yani Çanakkale Devlet Güzel Sanatlar Galerisi olarak bilinen bina, Çanakkale İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü tarafından kullanılmakta, günümüzde vatandaşlara ve Türkiye devletine hizmet vermeye devam etmektedir.

Kaynakçalar: Devlet Güzel Sanatlar Galerisi araştırmalarından faydalanılmıştır. Graham Lee (İbrahim Aksu)/ Madam Hettie hakkındaki araştırmalarından derlenmiştir. Yrd. Doç. Dr Mithat Atabay’ın fotoğraf arşivi kullanılmıştır. 
(Haber Kaynak ve Link Gösterilmeden İzinsiz Alınıp Yayınlanamaz)