ÇSATT Sarıkamış Şehitlerini Unutmadı

Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi (ÇOMÜ) Çanakkale Savaşları Araştırma ve Tanıtma Topluluğu (ÇSATT) tarafından “Yüzüncü Yılına Girerken Sarıkamış Harekatı” adlı bir konferans gerçekleştirildi.

Süleyman Demirel Konferans Salonu’nda gerçekleştirilen etkinliğe Çanakkale Valisi Ahmet Çınar, İl Jandarma Komutanı J.Kıdemli Albay Enver Aydın, Prof. Dr. Bingür Sönmez, Topluluklardan Sorumlu Rektör Danışmanı Doç. Dr. Mustafa Saçar, Turizm Fakültesi Dekan Vekili Prof. Dr. Aziz Kılınç ile öğrenciler katıldılar.

Saygı Duruşu ve İstiklal Marşı’nın ardından Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Tarih bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Tuncay Öğün bir konuşma yaptı. Öğün konuşmasında şu ifadelere yer verdi:

“Bugün Sarıkamış Harekatının daha doğrusu Sarıkamış faciasının 99. Yılını anmak üzere toplandık. Elim hadisenin üzerinden neredeyse bir asır süre geçmiş durumda. Maalesef şunu söylemek istiyorum ki bu bir asırlık zaman zarfı içerisinde Sarıkamış Harekatının içeriği ne olduğu ve ne anlam ifade ettiği günümüze kadar da tam anlamıyla idrak edilememiş, tam anlamıyla kamuoyuna aktarılamamıştır. Bunun birkaç sebebi var ama öncelikli sebebi şudur. Sarıkamış Harekatının icra edildiği dönemde savaş şartları nedeniyle basının ve her türlü haberleşme vasıtalarının üzerinde güçlü bir sansür uygulaması vardı. Dolayısıyla halkın moralini bozmamak savaşın daha sonraki evrelerinde insanların ümitlerini kırmamak adına doğal olarak bunu anlayabiliriz. Yerinde bir kararla Sarıkamış hezimeti hakkında dönemin basınında tek kelime tek satır yazılmadı. Bu kamuoyundan gizlendi. Ama ne yazık ki bu hezimeti gizleme alışkanlığı daha sonraki yıllarda da devam etti. Hezimetin, mağlubiyetin gizlenmesi belki çok önemli değildi ama burada yapılan büyük bir hata şuydu; şehitlerimiz canlarını orada vatan uğruna veren insanlarımız yok sayıldılar. Anılmadılar ve gündeme getirilmediler. Uzun süre bu kötü alışkanlık devam etti ancak geçtiğimiz yıllarda şehitlerimiz en azından kendilerine layık demesek bile en azından ruhlarını çok fazla incitmeyecek şekilde anılmaya başlandılar. Bu işe de şimdi kendisi aramızda bulunan Prof. Dr. Bingür Sönmez hocamız vesile oldu. Bu bakımdan huzurlarınızda bir kere daha kendisine teşekkür etmek istiyorum. Bingür Sönmez hocamız aslında şehitlerimize o kadar çok hizmet etmiştir ki bu anlamda belki de kendisini Sarıkamış gazisi olarak değerlendirmek mümkündür. Unutulan insanların gündeme getirilmesi açısından önemli hizmetleri olmuştur. Bu çabalar tabi ki yeterli olmamıştır. Özellikle Sarıkamış Harekatının tarihsel arka planının tarihsel açıdan ne ifade ettiği konusunda günümüzde hala büyük eksiklikler , yanılgılar bulunduğu dikkatlerden kaçmıyor. Sunumumu Sarıkamış harekatı hakkındaki yanlış algılar üzerine bina ettim. Eğer mümkün olursa sizlere kendi açımdan bir tarihçi olarak doğru bir açı ve istikamet tayin etmeye çalışacağım.”

Bugün Sarıkamış harekatı hakkında kamuoyundaki algının; ağır kış koşulları dikkate alınmadan yapılan Sarıkamış harekatının kesinlikle başarı şansı yoktu, yani hezimet baştan biliniyordu. Bir Alman hayranı olan Enver Paşa bu harekatı sırf Almanlara yaranmak amacıyla yapmıştır şeklinde olduğunu ifade eden Öğün “Biraz irdelediğimiz zaman aslında bu algının çok yerinde olmadığını bizim orada şehit düşen askerlerimizin açlıktan ve soğuktan tir tir titreyen zavallılar olmadığını göreceğiz. Sarıkamış harekatı hakkında böyle bir yanlış algının ortaya çıkması aslında Emekli Kaymakam Köprülü Şerif’in Sarıkamış İhata Manevrası ve Meydan Muharebesi adlı eseriyle olmuştur. İlk defa 1922 yılında yayınlandı. Ama bu eser 1921 yılında Akşam gazetesinde bir yazı dizisi olarak daha önce okurlarla buluştu. Dolayısıyla Türkiye kamuoyu Sarıkamış’ta neler olduğunu ilk defa Şerif Köprülü’nün bu eserinden öğrendi. Eserin tabi ki kıymetli tarafları var. Kendisi harekatta bizzat bulunmuş bir komutandır ama bütün hatırat türü eserlerin hepsi için söyleyebileceğimiz bir takım eksiklikleri var. Çünkü yargılarında, değerlendirmelerinde kişisel konuları ön plana çıkarmış, biraz duygusal davranmıştır. Eser okunduğunda bu hemen dikkate çarpmaktadır.” şeklinde konuştu.

Öğün, Sarıkamış harekatının ilk bölümlerinde Türk kuvvetlerinin büyük zaferler kazandığını hatta bu dönemde gazetelerde kutlama mesajları yayınlanarak halkın bu zaferi kutladığını ancak bir süre sonra yapılan bazı hatalar ve söz konusu şartlar nedeniyle olası zaferin hezimete dönüştüğünü sözlerine ekledi.

Öğün?ün konuşmasının ardından Sarıkamış Dayanışma Vakfı Başkanı Prof. Dr. Bingür Sönmez barkovizyon eşliğinde Sarıkamış şehitleri. şehitliklerin bulundukları alanlar ve Sarıkamış Dayanışma Vakfının faaliyetleri hakkında bilgi verdi.

Programın sonunda İl Jandarma Komutanı J.Kıdemli Albay Enver Aydın, konferansı veren Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Tarih bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Tuncay Öğün’e günün anısına plaket ve çiçek takdim etti.

[Tuncay Ak / comu.edu.tr]